Ticaret Bakanlığı, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında geçen yıl 85 firmaya yaklaşık 125 milyon lira idari para cezası verirken en fazla cezai işlem abonelik sözleşmeleri ve ön ödemeli konut satışı alanlarında yapıldı.
Ticaret Bakanlığı, tüketici haklarının korunması amacıyla tüketici hakem heyetleri, Bakanlığa ulaşan tüketici şikayetleri, Reklam Kurulu, Alo 175 Tüketici Danışma Hattı ve saha denetimleri gibi pek çok kanaldan faaliyet yürütülüyor.
Tüketici hakem heyetleri, tüketiciler ile satıcı veya sağlayıcılar arasındaki uyuşmazlıkların adil, hızlı, basit ve en az masrafla çözüme bağlanması amacıyla yargı dışı çözüm merci olarak 1995 yılından beri faaliyetlerine devam ediyor. Bu heyetler, kuruldukları tarihten bugüne kadar yaklaşık 16 milyon başvuruyu karara bağlayarak, yargının üzerindeki iş yükünü azalttı. Halen 81 ilde 211 tüketici hakem heyeti hizmet veriyor.
Tüketici hakem heyetlerine geçen yıl 870 milyon 619 bin 997 lira tutarında 538 bin 90 başvuru yapıldı. Tüketicilere e-Devlet üzerinden tüketici hakem heyetlerine başvuru yapma imkanı sağlanırken 2021'de yapılan elektronik başvuru sayısı 296 bin 675 oldu.
Tüketici hakem heyetlerin ortalama karar alma süresi 2020 yılında yaklaşık 123 gün iken geçen yıl yaklaşık 119 gün olarak tespit edildi.
Hakem heyetleri tarafından 2021 yılında karara bağlanan 630 bin 852 başvurunun yüzde 52'si tüketicilerin lehine sonuçlandı.
Bakanlığa da geçen yıl devre tatil, paket tur, kampanyalı satış, iş yeri dışında satış, mesafeli satışlar, tüketici kredisi, konut finansman kredisi, kredi kartları, süreli yayın, abonelik, ayıplı mal ve hizmet gibi konularda CİMER, AKİM, e-Devlet, e-posta, yazılı dahil çeşitli yöntemlerle toplam 103 bin 176 tüketici şikayeti başvurusu yapıldı. Başvurularda ilk sırada 35 bin 251 şikayetle mesafeli satışlar yer aldı. Bunu 19 bin 908 şikayetle ayıplı mal ve hizmetler izledi.
Bakanlık bünyesindeki "Alo 175 Tüketici Danışma Hattı" da 2021 yılında 476 bin 650 çağrıyı cevapladı. Alınan çağrılar ağırlıklı olarak ayıplı mal ve hizmetler, mesafeli sözleşmeler, abonelik sözleşmeleri, haksız şartlar ve satış sonrası hizmetler konularında oldu.
Reklam Kurulu gündemine gelen dosya sayısı geçen yıl 25 bin 369'u buldu. 1917 dosya kurulda görüşülerek karara bağlandı. Bu dosyalardan 224'ü mevzuata uygun bulunurken 1693'ünde aykırılık tespit edildi. Mevzuata aykırı 1693 dosyanın 1319'una sektörü bilgilendirme ve disiplin altına alma amacıyla sadece durdurma cezası verildi. Reklam Kurulu, geçen yıl 33 milyon 273 bin 294 lira idari para cezası uyguladı. Bu cezalarda ilk sırayı 11 milyon 970 bin 932 lira ile gıda sektörü aldı. Söz konusu sektörü sırasıyla 11 milyon 12 bin 700 lira ile sağlık sektörü takip etti.
Kurul, 2020 yılında 30 milyon 144 bin 509 lira idari para cezası uygulamış ve para cezalarında ilk sırayı 11 milyon 866 bin 681 lira ile haksız ticari uygulamalar almıştı.
Piramit satış sitelerine takip
Bakanlık, 2021 yılında Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında ön ödemeli konut satış sözleşmeleri, abonelik sözleşmeleri, finansal hizmet sözleşmeleri, mesafeli sözleşmeler, taksitle satış sözleşmeleri, iş yeri dışında kurulan sözleşmeler, piramit satış sistemleri, devre tatil sözleşmeleri kapsamında 100 firmayı denetledi. Tespit edilen kabahatleri nedeniyle 85 firmaya 124 milyon 990 bin 380 lira idari para cezası uygulandı. Bakanlık, en fazla abonelik sözleşmelerine ilişkin ceza uygularken söz konusu ceza tutarı 76 milyon 299 bin lira oldu. Bu alanı, 30 milyon 894 bin 982 lirayla ön ödemeli konut satışları ve 6 milyon 757 bin 450 lirayla devre tatil sözleşmeleri izledi.
Ayrıca, 4 internet sitesine erişimin engellenmesi için gerekli işlemler yapıldı. Bu sitelerden 3'ü piramit satış hizmetlerine, biri de mesafeli sözleşmelere ilişkin oldu.
Bakanlık, 2020 yılında ise 65 firmaya 263 milyon lira idari para cezası uygulamıştı.
- Tüketicinin korunmasına yönelik mevzuat çalışmaları
Ticaret Bakanlığı, geçen yıl tüketicinin korunmasına ilişkin mevzuat çalışmaları da yürüttü. Kovid-19 salgını sürecinde artan sosyal medya reklamları göz önünde bulundurularak, yapılan paylaşımlarda tüketiciler tarafından kolaylıkla algılanacak standart açıklama ve ifadelerin kullanılması zorunluluğu getirildi.
Tüketicilerin mağdur edilmesini önlemek amacıyla ambalaj ve gramaj farklılaştırılması uygulamaları, aldatıcı ticari uygulamalar arasına eklendi. Söz konusu düzenlemeyle ambalaj değişikliği sonucu gizli zam yapan firmalara 114 bin liraya varan cezaların önü açıldı.
Reklam mevzuatı değişikliği çalışmalarında da sona yaklaşıldı. Yapılması planlanan değişikliklerle e-ticaret siteleri ve perakende satıcılara yönelik indirimli satış, finansal hizmetler ve sıralama içeren reklamlar dahil birçok hususta yasal altyapının güçlendirilmesi amaçlanıyor.
